‘Gij zult u geen gesneden beeld maken’
donderdag 7 december 2017
Tweede bijeenkomst van het project De Tien Woorden aan de hand van het boek “Erfenis zonder testament” van Maarten van Buuren en Hans Achterhuis
Zie Actualiteit ‘Erfenis zonder testament
Inleider: Leo Koerhuis, voormalig geestelijk verzorger Meander Medisch Centrum, eerder voorganger Franciscus Xaveriuskerk, beeldend kunstenaar
Leo Koerhuis begint met een afbeelding van het schilderij van Magritte “dit is geen pijp”. De kunstenaar laat daarmee zien dat een object niet hetzelfde is als een afbeelding daarvan: niets is wat het lijkt te zijn. Het tweede gebod gaat over de verbeelding van de werkelijkheid. Als we teveel geloven in de ver- of afbeelding, doen we de werkelijkheid tekort. We hebben bij de 10 woorden geen handleiding meegekregen. Het tweede gebod gaat niet over beeldende kunst, maar over afgoderij. Het is geen morele aanwijzing maar een uitnodiging tot echte vrijheid. Spinoza stelde dat ook de ene oppermachtige God van het Oude Testament een maaksel van mensen was en een staatkundig doel had: het verenigen van de 12 stammen. De echte God valt samen met de natuur (God-natuur) en is levend in ons als bron van ons zijn. Wij kunnen hem alleen kennen door de filosofie, waarbij het verstand de verbeelding corrigeert. Spinoza’s visie is ook vandaag interessant, fris en uitdagend.
Voor het Godsmysterie zijn er in de bijbel talloze beelden, zoals: stilte, bries, schild, krijger, trooster, met heel veel wit tussen de regels, zodat er heel veel ruimte is voor eigen ervaring. God te ervaren als een vloeiende stroom of rivier doet dogma’s verdwijnen en roept woorden op als bron aller liefde, tedere kracht, hartslag, passie, licht op onze levensweg. In Hem leven en bewegen is het leven zelf. Eén Godsbeeld laat ons niet los: de mens als uitdrukking van God. In de ander kan ik God eren en omhelzen. Bij de ultieme mens Jezus was er geen scherm tussen hem en God, tussen hem en de ander.
Wat zegt het tweede gebod ons nù?
Hoewel we ons steeds meer bewust worden van veranderlijkheid, “alles stroomt”, is er ook behoefte aan houvast, regels, systeem, concreetheid (concrete is beton in het Engels). Daar is ook het risico van dogma’s, zoals b.v. de harde grens tussen mensen en dieren, het idee dat de mens het enige schepsel is met gevoel en verstand, wetenschap met vaste ideeën en tunnelvisie. Ervaringen als liefde, genade, verwondering zijn echter niet te vatten in beelden. Het is goed je af en toe af te vragen hoe onze beelden er uit zien, hoe we de ander zien, en ons bewust te zijn van onze neiging de ruimte tussen ons en de ander eenzijdig in te vullen.
Het tweede gebod leert ons bescheidenheid en nodigt uit tot vrijheid en onbevangenheid.